آیا مذهب تسنن می تواند انقلابی باشد؟

ﭘﺎﺳﺦ :
ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺧﻼﺻﻪ ﻋﺮﺿﺘﺎﻥ ﻛﻨﻢ،ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺴﻨﻦ، ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺍﺳﺖ ﺫﺍﺗﺎً ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ،ﺗﺴﻨﻦ ﺍﺯﺭﻳﺸﻪ ﺳﻨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﻨﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻣﻌﻨﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ : ﻳﻜﻲ ﺳﻨﺖ ﺗﺎﻟﻲ ﻛﺘﺎﺏ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺣﺎﺩﯾﺚ ﻭ ﻳﻜﻲ ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻤﻠﻜﺖ .
ﻧﻬﻀﺖ ﺗﺴﻨﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮﺩﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭﺯﻣﺎﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷﺪﻳﻦ ﻭ ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻬﻀﺘﻲ ﺑﻮﺩﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ .
ﺗﺴﻨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺣﻖ ﺍﺳﺖ ،ﺑﺮﻣﻤﻠﻜﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ،ﺷﻮﺭﺍ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻓﺮﺩ – ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﻛﺮﺩﻡ – ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮﻣﻨﻜﻢ ” ﺩﺭﺗﻌﺐﻳﺮﻣﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻮﺭﺍ ﻧﻪ ﻓﺮﺩﻭ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺁﻳﻪ ﺩﻳﮕﺮﺩﺭﻗﺮﺁﻥ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ ” ﺍﻭﻟﻲ ” ﺟﻤﻊ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻓﺮﺩﺍﻃﻼﻕ ﻛﺮﺩ . ﻭ ﺑﺎﺯ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﻛﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻜﻢ ” ﻭﺍﻣﺮﻫﻢ ﺷﻮﺭﻱ ﺑﻴﻨﻬﻢ ” ﻭﺩﺭﻳﻚ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﻱ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻋﺮﺽ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ : ﺳﻪ ﺗﺎ ﺍﺻﻞ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺒﻌﻴﺖ . ﻳﻜﻲ ﻛﺘﺎﺏ، ﻳﻜﻲ ﺳﻨﺖ ﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺟﻤﺎﻉ . ﻛﺘﺎﺏ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺳﺖ ، ﺳﻨﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ، ﺍﺟﻤﺎﻉ ﻳﻌﻨﻲ ﺭﺃﻱ ﻣﺘﻔﻖ ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺍﻋﻀﺎﺀ ﺷﻮﺭﺍ . ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻛﻪ ﺍﺯ ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ ” ﺩﺭﺫﻫﻦ ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﺑﻮﺍﺳﻄﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺰﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﻳﻦ ﻓﺮﻭﺵ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻥ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ،ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺆﺍﻟﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺴﻨﻦ ﭼﻄﻮﺭ ﻣﻴﺘﻮﺍﻧﺪﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ . ﻧﻪ ﻋﺰﻳﺰﺍﻧﻢ ، ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ ” ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ، ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ ” ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻮﺭﺍ، ” ﻭَﺍَﻣْﺮ ﻫﻢ ﺷﻮﺭﻱ ﺑﻴﻨﻬﻢ ” ﻭﺩﺭﻫﺮﺯﻣﺎﻥﻱ ﻭﻫﺮﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻱ ﺷﻮﺭﺍﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻣﺰ ﺣﺮﻛﺖ ﻭﺗﻜﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪﻳﻌﻨﻲ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﻧﻈﺮﺁﮔﺎﻫﺎﻥ ، ﻭﺍﮔﺮ ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ ” ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻓﺮﺩﺑﮕﻴﺮﻳﻢ، ﭼﻪ ﺩﺭﺣﺪ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﻭﭼﻪ ﺩﺭﺣﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺩﺭﻫﺮﺳﻄﺤﻲ ،ﺑﻠﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺣﺪﺗﻜﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺭﺍ ﺍﺯﻣﺎ ﻣﻴﮕﻴﺮﺩ .
ﺍﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ ” ﺟﺰﻣﻌﻨﻲ ﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﻨﻲ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ . ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻛﻪ ﺩﺭﺍﺛﻨﺎﻱ ﺑﺤﺚ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ، ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯﻧﻈﺮ ﺍﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ – ﻛﻪ ﺗﺴﻨﻦ ﻧﺒﻮﻱ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﺴﻨﻦ ﺍﻣﻮﻱ – ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺩﺍﺭﺩﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻨﺪﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻮﺭﺍﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻣﻴﺪﻫﺪ – ﻭﺍﻣﺮﻫﻢ ﺷﻮﺭﻱ ﺑﻴﻨﻬﻢ – ﻭﺍﻓﺮﺍﺩﺷﻮﺭﺍﻫﺴﺘﻨﺪ “- ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ -” ” ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻻﻣﺮ ” ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻭﺩﺭﺍﻳﺸﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻮﺭﺍ ﺣﻞ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻣﻴﺸﺪ . ﻭﺗﺴﻨﻦ ﻧﻬﻀﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺠﺪﻳﺪﺁﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻮﺭﺍﻭ ﻧﻬﻀﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ، ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺴﻨﻦ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺍﺯﺭﻳﺸﻪ ﺳﻨﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﺭﻭﺵ ﻭ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ . ﺗﺴﻨﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻭ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﺷﻮﺩﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﻮﺭﺍ ﺑﺮﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ .

ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺷﻮﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺎﺋﻞ – ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﻭ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻞ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻣﻴﺸﺪ .

ﺳﻮﺍﻝ؟ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷﺪﻳﻦ، ﺗﺎ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ ﻭ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎﻥ ﺭﺍﻧﻴﺰﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮﺩ؟

ﭘﺎﺳﺦ : ﺧﻴﺮ : ﻭﻗﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﺋﻴﻢ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭﻣﺎﻥ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻮﺭﺍ ﺍﺯﻃﺮﻕ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﺲ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﺧﻠﻔﺎﺀ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ . ﺍﺯﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﺴﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ – ﺍﺯﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ – ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻃﻼﻕ ﻧﻴﺴﺖ .. ﻭﺑﺎﺯﺍﺷﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﺻﺮﻳﺢ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﺍﺯﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎﻱ ﻣﻮﺭﺧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪﺧﻠﻔﺎﻱ ﺍﻣﻮﻱ ﻭ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪﺑﻠﻜﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﻭ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ .

کاک احمد مفتی زاده
ﺟﺰﻭﻩ : ﻭﺣﺪﺕ ﺍﺳﻼﻣﯽ